Sigara Bağımlılığı ve Bilişsel Davranışçı Terapisi üzerine bir derleme


Özet Görüntüleme: 8 / PDF İndirme: 5

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.15720071

Anahtar Kelimeler:

Sigara Bağımlılığı, Kaygı, Bilişsel Davranışçı Terapisi

Özet

 

 

Bu çalışma, insanların yaşamları boyunca çeşitli konularda ilgi ve merak geliştirdiğini, ancak bazen bu ilgi ve merakların bağımlılığa dönüşebileceğini ele alır. Özellikle tütün ve sigara bağımlılığı, bu tür bağımlılıklardan biridir ve fiziksel ile psikolojik düzeyde ciddi etkiler yaratır. Sigara, içeriğindeki nikotin nedeniyle güçlü bir bağımlılık yapıcı etkiye sahiptir ve sigara kullanımının, akciğer kanseri, kalp hastalıkları ve diğer sağlık sorunlarına yol açtığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Sigara bağımlılığı, genellikle ergenlik döneminde başlar ve bireylerin çevresel faktörler, sosyal etkileşimler ve psikolojik durumları ile şekillenir.

Sigara dumanında bulunan nikotin, beyindeki dopamin gibi nörotransmitterlerin salınımını tetikler, bu da bağımlılık yapıcı davranışları pekiştirir. Tütün bağımlılığı, özellikle gençlerde sağlık sorunlarının erken yaşlarda görülmesine neden olabilir. Sigara içiciliği, tütün ürünlerinin zararlı etkileri bilinmesine rağmen bağımlılıkla mücadele zorlaşmaktadır. Sigara bağımlılığı ile mücadelede Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), bireylerin düşünce biçimlerini değiştirerek ve sigara içmeyi tetikleyen durumlarla başa çıkma becerilerini geliştirerek etkin sonuçlar verebilir. BDT, bireylerin sigara bırakma sürecini daha başarılı hale getirebilir.

Sonuç olarak, sigara bağımlılığı ciddi bir halk sağlığı sorunu olup, bireylerin bu bağımlılıkla mücadele etmesi için bilişsel ve davranışsal yöntemlerin kullanılması önemlidir.

 

Referanslar

Abatan, E. ve Boztaş, M.H. (2013). Sigara Bırakmada İlaç Tedavisi. Klinik Psikiyatri, 16, 110-119.

Akçay, D., ve Özcebe, H. (2012). Okul öncesi eğitim alan çocukların ve ailelerinin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Çocuk Dergisi, 12(2), 66–71.

Amerikan Psikiyatri Birliği. (2015). DSM-5: Tanı ölçütleri başvuru elkitabı (E. Köroğlu, Çev. Ed.). Hekimler Yayın Birliği.

Arabacı-Baysan, L. ve Pilge, E. Acil Serviste Çalışan Hemşirelerin Bağımlılığın Nedenleri ve Tedavisine İlişkin Algı ve Tutumları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, Cilt 7, Sayı 3, 2016: 105-113.

Araz, A. (2016). Sağlığın geliştirilmesi: Sağlık davranışlarını değiştirmek. In Sağlık Psikolojisi . Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. pp. 181–211.

Ayhan, B., ve Köseliören, M. (2018). İnternet, online oyun ve bağımlılık. Online Journal of Technology Addiction ve Cyberbullying, 6(1), 1–30.

Aydemir, H.D., (2019). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri İle Sigara Bağımlılığı Şiddeti Arasındaki İlişki. Tıpta Uzmanlı Tezi,1.

Başkan-Sarıkaya, C., Karakaş, S., ve Şahin, H. (2020). Sigara içen ve içmeyen bireylerde duygu durumunun duygusal şemalarla olan ilişkisi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 103–116.

Bandari, S.R., Doshi, D., ve Shaik, S.S. (2016). Tobacco Use Cessation and Prevention - A Review. Journal of Clinical and Diagnostic Research : JCDR, 10(5), Ze13-7.

Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2), 122–147.

Beck, S. J. (2016). Cognitive Behavior Therapy: Basics and Beyond (2nd ed.). New York: The Guilford Press.

Benowitz, N. L. (1999). Nicotine addiction. The New England Journal of Medicine, 26(3), 611–631.

Bierut, L. J.(2008). Variants in nicotinic receptors and risk for nicotine dependence. The American Journal of Psychiatry, 165(9), 1163–1171.

Broms, U. (2008). Nicotine dependence and smoking behaviour: A genetic and epidemiological study (Doctoral dissertation, University of Helsinki), 11–18.

Charlton, A. (2004). Tobacco or health 1602: an Elizabethan doctor speaks. Health Education Research, 20(1), 101-111.

Cheinin, M. P., Foll, B. L. Ve Rostoker, G. (2005). Smoking cessation guidelines: Evidence-based recommendations of the French Health Products Safety Agency. European Psychiatry, 20, 431–441.

Çetin, A. (2011). Psikiyatri servisinde yatan şizofreni hastalarının sigara kullanımının değerlendirilmesi .Uzmanlık tezi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi.

Çetin, Y., Özcan, S., ve Taş, H. Y. (2013). Sigara ile mücadelede toplumsal bilinç. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 2(4), 152–175.

Çilingir, D., Hintistan, S., ve Öztürk, H. (2012). Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Sigara Kullanma Alışkanlıkları ve Etkileyen Faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7, 1.

Demir, T. Ş. Ü. (2008). Sigara bağımlılığı. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri. Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar Sempozyum Dizisi, 62, 231–238.

Duncan, D. Lanier, C. A. ve, Nicholson, T., (2001). Drug use and mental well-being among a sample of undergraduate and graduate college students. Journal of Drug Education, 31(3), 239–248.

Ergene, T. ve Gençtanırım, D. (2014). Riskli Davranışlar Ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(I), 125–138.

ESH. (2019). European Society of Hypnosis-What is Hypnosis?

Fidan, F., Pala, E., Ünlü, M., Sezer, M., ve Kara, Z. (2005). Sigara Bırakmayı Etkileyen Faktörler ve Uygulanan Tedavilerin Başarı Oranları. Kocatepe Tıp Dergisi, 28.

Foll, B. L., Cheinin, M. P., Rostoker, G. (2005). Smoking cessation guidelines: Evidence-based recommendations of the French Health Products Safety Agency. European Psychiatry, 20, 431–441.

Frishman, W. H. (2009). Smoking cessation pharmacotherapy. Therapeutic Advances in Cardiovascular Disease, 3, 287–308.

Gahramanlı, F. (2024). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığının sigara bağımlılığı, psikolojik iyi oluş ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi.Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.

Gençtanırım, D., ve Ergene, T. (2014). Riskli Davranışlar Ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(I), 125–138.

Glynn, D. A., Cryan, J. F., Kent, P., (2009). Update on smoking cessation therapies. Adv Ther, 26, 369–382.

Güven, M., Oğuz, G., Sungur, M. Z., Üstünuçar, İ., ve Yeşildal, A. (2014). Sigara Bağımlılığı Tedavisinde Bilişsel Davranışçı Grup Terapisi. Bağımlılık Dergisi, 15(2), 76–84.

Haustein, K. O. (2000). Pharmacotherapy of nicotine dependence. International Journal of Clinical Pharmacology and Therapeutics, 38, 273–290.

Jamal, A., Phillips, E., Gentzke, A. S., Homa, D. M., Babb, S. D., King, B. A., ve Neff, L. J. (2018). Current cigarette smoking among adults—United States, 2016. Morbidity and Mortality Weekly Report, 67(2), 53.

Karatay, G., Kamışlı, S., Terzioğlu, F., ve Kublay, G. (2008). Sigara ve Ruh Sağlığı. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı, 7.

Kernberg, O. (2004). Aggressivity, narcissism, and self-destructiveness in the psychotherapeutic relationship. New Haven, CT: Yale University Press.

Kılınç, O., ve Şahbaz, S. (2005). Sigara Bırakmada Kullanılan Tedavi Yöntemleri. STED, Cilt 14, 99.

Koca, C. (2024). Sigara Bağımlılığı ile Mücadele Sürecinde Dini Başa Çıkma Üzerine Bir Karma Desen Araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Koudsi, N. A. (2010). CYP2A6 and CYP2B6: Sources of variation and their role in nicotine metabolism .Doctoral dissertation, University of Toronto, 4–10.

Kültegin, Ö. (2010). 99 Sayfada Sigara Bağımlılığı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Küçükkaragöz, H., ve Baysal, A. (1993). Davranış ve öğrenme psikolojisi. Ankara: Gazi Kitabevi.

Lanier, C. A., Nicholson, T., ve Duncan, D. (2001). Drug use and mental well-being among a sample of undergraduate and graduate college students. Journal of Drug Education, 31(3), 239–248.

Mangır, M., Aral, N., ve Baran, G. (1992). Yurtlarda kalan üniversite öğrencilerinin sigara ve alkol kullanımlarının incelenmesi. Üniversitesi Ziraat Fakültesi.

Marcovitz, E. (1969). On the nature of addiction to cigarettes. Journal of the American Psychoanalytic Association, 17, 1094–1096.

Mualla, A., ve Öztürk, Y. (1988). Tütünün tarihçesi. Ya Sigara Ya Sağlık, 4–10, 23.

Ögel, K. (2010). Bağımlılık ve tedavisi temel kitabı .pp. 92–93. İstanbul.

Ögel, K., ve Erol, B. (2005). Çocuklarda sigara, alkol ve madde bağımlılığı. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.

Öneri, Ö., Tural, Ü., ve Memik, N. Ç. (2006). Şizofreni ve sigara içimi: Biyolojik bağlantı nerede? Türk Psikiyatri Dergisi, 17(1), 55–64.

Örsel, O. (2010). Tütün içeriği, farmakokinetiği ve tütün ürünleri. Tütün ve tütün kontrolü, Toraks kitapları.pp. 131–140. İstanbul.

Özcan, C., ve Çelik, M. (2017). Bilişsel davranışçı terapide temel yaklaşımlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 626-632.

Özlü, T. (2005). “Madem zararlı, sen neden içiyorsun?” Sigara ve gençlik. Çoluk Çocuk, 47(8), 16–19.

Perkins, K. A., Conklin, C. A., ve Levine, M. D. (2013). Cognitive behavioral therapy for smoking cessation: A practical guidebook to the most effective treatments. Routledge.

Pilge, E., ve Arabacı, L. B. (2016). Acil serviste çalışan hemşirelerin bağımlılığın nedenleri ve tedavisine ilişkin algı ve tutumları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 7(3), 105–113.

Pomerleau, O. F. (1992). Nicotine and the central nervous system: Biobehavioral effects of cigarette smoking. The American Journal of Medicine, 93, 2–7.

Sarıkaya, C. B., Koç, H., Hızlı, G., ve Ünübol, H. (2020). Sigara içen ve içmeyen bireylerde duygu durumunun duygusal şemalarla olan ilişkisi. Bağımlılık Dergisi, 21(1), 41–50.

Şangezer, T. (2016). Tütün Bağımlılığında Bilişsel Davranışçı Tedavi Yöntemleri. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 97, 103.

Şişman, S. (2008). Sigara Kullanımı: Klinik Sunum Ve Nöropsikolojik Performans Profili. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(2), 118–127.

Taner, Y.,ve Topal, N. (2016). Madde bağımlılığı ve önlenmesi. In Sağlık Psikolojisi (pp. 289–310). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Tansel, A., ve Küçükkaragöz, H. (2001). Sigara ve sigarayı bırakma davranışına yönelik bir çalışma. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 17(1), 31–41.

Tobacco, J. (2008). The Clinical Practice Guideline Treating. A clinical practice guideline for treating tobacco use and dependence: 2008 update. A US public health service report.

Türk Toraks Derneği. (2022). Türkiye'de Sigara ve Tütün Ürünleri Kullanımı Araştırması Raporu.

Türkoğlu, A. (1979). Tütünün Osmanlı Topraklarına Girişi ve Yayılması. İstanbul: Tarih Yayınları.

Uzun, S., ve Başkaya, E. (2008). Sigara Bırakmada Bilişsel-Davranışçı Tedavi Yaklaşımları. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(4), 409–414.

Yılmaz, F. (2003).Tütün Üzerine Düşün eler: Batıda ve Bizde. In: Gürsoy Naskali E, editor. Tütün Kitabı. İstanbul: Kitapevi 195.

World Health Organization (WHO). (2016).

World Health Organization (WHO). (2019).

İndir

Yayınlanmış

2025-06-24

Nasıl Atıf Yapılır

KONCAK, D., & KARAAZİZ, M. (2025). Sigara Bağımlılığı ve Bilişsel Davranışçı Terapisi üzerine bir derleme. IKSAD JOURNAL, 9(37), 307–322. https://doi.org/10.5281/zenodo.15720071