ATATÜRK DÖNEMİ İKTİSAT POLİTİKALARI

Özet

19.cu yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu Avrupa’daki devletler için açık bir Pazar olma niteliğini daha da ileri boyutlara taşımıştır. Aynı yüzyıl içinde kaybettiğimiz savaşlar yüzünden ekonomik çöküş başlamış, kapitülasyonların etkisi ve sanayi devriminin getirdiği yeniliklere ayak uyduramama durumu imparatorluğun yıkımını kaçınılmaz hale getirmiştir. Kapitülasyonlar nedeniyle dünyadaki ve Avrupa’daki yabancı sermaye Osmanlı topraklarına gelerek imparatorluk içindeki lonca sistemine dayanan mevcut ekonomik yapıyı sarsmıştır. Arkasından gelen birinci dünya savaşı ve kurtuluş savaşı dönemlerinde ekonomik yapı tamamen çökmüştür.1923 yılında T.C. Devletinin kuruluşunda devir alınan ekonomik yapı bu şekildedir. Osmanlı İmparatorluğunun batıdan farklı bir Sosyoekonomik yapısı vardır. Ayrıca İmparatorluk gelişme ve değişme hareketine başladığında batı, sömürgecilik faaliyetlerine başlamıştır. Buna paralel olarak imparatorluk ekonomisi dış ticaret ilişkilerinde batı Avrupa’nın istek ve ihtiyaçları doğrultusunda şekil almaya başlamıştı. Batı Avrupa’nın işlenmiş son tüketim mamulleri Osmanlı İmparatorluğunun iç pazarında yayılmaya başladı. Bunun yanı sıra imparatorluğun ham madde kaynakları batıya akmaya başlamıştı. Oysaki bu kaynakların yurt içinde işlenmesi gerekiyordu. Batılılaşma hareketinin bir devamı olarak imparatorluğun askeri ve idari kurumları Avrupa’ya benzetilmeye çalışıldı. Dışarı ile bütünleşmenin bir sonucu olarak yeni hukuki mali ve iktisadi kurum ve mekanizmalar da ülkeye yerleşerek, geleneksel yerel yapıların yanında yer almıştır. Mali Sarsıntılarda ülkenin ayakta durma gücünü azaltmıştır. Ülke böylece yabancı ülkelerden borçlanma sürecine girmiştir. Bu borçlanma ile ülkedeki mali kaynaklar dışarıya doğru akar hale gelmiştir. Sanayileşmeyi teşvik etmek adına bir çaba ortaya çıkmamıştır. Askerlerin dini liderlerin ve tarıma dayalı bir yapının bir gereği olarak toprak sahiplerinin hâkimiyetleri, ticaret ve sanayi kesiminde de azınlıkların hâkimiyetleri söz konusudur. Üzerinde Türk denetimi bulunmayan yabancı bankaların varlığı ekonomik büyüme ve gelişme üzerinde olumsuz etkiler meydana getirmiştir. Yatırım fonları harekete geçirilememiş, sermaye piyasası gelişememiştir. Bu çalışmanı amacı 1923 öncesi ile 1938’e kadar olan dönemi karşılaştırarak; analiz etmektir.