Sanayi Devrimine Giden Süreçte, Avrupa ve Osmanlı İmparatorluğunda Yaşanan Gelişmelerin, Tulumba Ocağının Kuruluşuna Etkisi

Özet

İnsanlık tarihinin en önemli süreçlerinden olan sanayi devriminin gerçekleşmiş olduğu İngiltere’de, bu aşamaya gelinirken 17. ve 18. yüzyıllarda sosyal, ekonomik ve politik olarak gelişmeler yaşanmıştır. Avrupa devletleri arasındaki savaşlar ve İngiltere’nin iç karışıklıkları sanayi devrimine giden süreçte bir dinamik oluşturmuştur. Avrupalı devlet ve toplumları değişen çağa ayak uydurup, her alanda bir reform yaparak, modern devlet yapısını şekillendirmeye başladılar. Batı’da bu gelişmeler yaşanırken Osmanlı İmparatorluğu’nda ise bir dönüşümden ziyade, mevcut yapının korunması için yapılan bir mücadele söz konusudur. Bu anlayışla ekonomisinin büyük bir kısmını oluşturan tarımda bile geleneksel metotları korunmuştur. Diğer büyük bir gelir paydası olan savaş ganimetleri ve fetih edilen yerlerden alınan vergilerindense, coğrafya olarak doğal sınırlarına erişmiş olması nedeniyle artık istediği düzeyde yarar sağlayamamaktadır. Avrupa devletlerinin daha az emekle, daha fazla üretim sağlayan makinaları geliştirmesi ve coğrafi keşiflerle dünyanın dört bir tarafından ülkelerine taşıdıkları sömürge zenginlikleri de Osmanlı İmparatorluğunun sermaye birikimi olarak geride kalmasına da neden olmuştur. Ancak Avrupa’da yaşananlara reaksiyon gösterilerek, 3. Ahmed döneminde, batılı anlamda ilk kez yenilikler yapılmış ekonomide ve sosyal hayatta düzenlemelere gidilmiştir. Bu yeniliklerin başlıcalarından bir tanesi de tulumba ocağının kurulmasıdır. Dönemin şartlarına bağlı olarak Avrupa’da ve İstanbul’da ki gelişmeler bir kurumun doğuşuna zemin hazırlamıştır.