Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi


Özet Görüntüleme: 44 / PDF İndirme: 20

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.15034180

Anahtar Kelimeler:

Psikolojik Sağlamlık, Ortaokul, Lise

Özet

Bu araştırma, ortaokul ve lise öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerini sınıf düzeyi, cinsiyet, kardeş sayısı, ebeveyn kaybı ve gelir düzeyi değişkenleri açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmaya Balıkesir il merkezinde öğrenim gören 857 öğrenci katılmıştır. Veriler, Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılarak toplanmış, analizlerde Bağımsız Örneklem t-Testi, ANOVA ve Pearson Korelasyon Analizi uygulanmıştır. Bulgular, lise öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin ortaokul öğrencilerine kıyasla daha yüksek olduğunu, yaş ilerledikçe psikolojik sağlamlığın arttığını göstermektedir. Cinsiyet değişkeni açısından kız öğrencilerin erkeklere kıyasla daha yüksek psikolojik sağlamlık seviyesine sahip olduğu bulunmuştur. Kardeş sayısı ile psikolojik sağlamlık arasında anlamlı bir ilişki saptanmazken, ebeveyn kaybı yaşayan öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin, anne ve babası sağ olan öğrencilere göre daha düşük olduğu görülmüştür. Gelir düzeyi değişkeni açısından yüksek gelir grubundaki öğrencilerin psikolojik sağlamlık puanlarının düşük gelir grubundakilere göre anlamlı derecede yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular, psikolojik sağlamlığın bireysel ve çevresel faktörlerden etkilendiğini ortaya koymaktadır. Çalışmanın sonuçları doğrultusunda, öğrencilere yönelik stres yönetimi, duygu düzenleme ve sosyal destek mekanizmalarını güçlendiren programların uygulanması önerilmektedir. Ayrıca, düşük gelirli ve ebeveyn kaybı yaşamış öğrencilere yönelik destekleyici müdahalelerin geliştirilmesi, psikolojik sağlamlıklarını artırmada önemli bir adım olabilir.

Referanslar

Ağır, M. S. (2018). Ergenlerde psikolojik sağlamlık, okul tükenmişliği ve internet bağımlılığı üzerine bir inceleme. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 6(16), 5-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/genclikarastirmalari/issue/66475/1040666

Alver, B. (2017). Üniversite öğrencilerinin yalnızlık düzeyleri ve psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişkilerin bazı değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 2(3), 116–147. https://ijetsar.com/Makaleler/1347024512_3.%20116-147%20birol%20alver%20-%20%C5%9Fenay%20duygu%20k%C4%B1l%C4%B1%C3%A7.pdf

Arıdağ, S., & Seydoğulları, S. (2019). The relationship between psychological resilience and life satisfaction of university students: The mediating role of self-compassion. International Journal of Educational Methodology, 5(4), 593–601. https://doi.org/10.12973/ijem.5.4.593

Arslan, F., & Ayas, T. (2019). Din ve psikoloji eğitimi alan öğrencilerin psikolojik sağlamlık ve affedicilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 1–29. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaefd/issue/51605/651012

Arslan, G. (2015). Ergenlerde psikolojik sağlamlık: Bireysel koruyucu faktörlerin rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44), 73-82. https://asosindex.com.tr/index.jsp?article-id=40085&journal-id=773&modul=articles-page

Arslan, G. (2016). Psychological maltreatment, emotional and behavioral problems in adolescents: The mediating role of resilience and self-esteem. Child Abuse & Neglect, 52, 200-209. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2015.09.010

Aydın, M., & Egemberdiyeva, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 37–53. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkegitimdergisi/issue/37897/333333

Ayed, N., Toner, S., & Priebe, S. (2019). Conceptualizing resilience in adult mental health literature: A systematic review and narrative synthesis. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 92(3), 299–341. https://doi.org/10.1111/papt.12185

Bahadır, E. (2009). Sağlıkla ilgili fakültelerde eğitime başlayan öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeyleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.

Bektaş, M., & Özben, Ş. (2016). Evli bireylerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin bazı sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 216–225. https://doi.org/10.18026/cbusos.16929

Birinci, M. C., & Kül Avan, S. (2022). Öğrencilerde ders‐boş zaman çatışmasının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 13(2), 149–160. https://doi.org/10.17155/omuspd.1136470

Brody, L. R. (2013). On understanding gender differences in the expression of emotion: Gender roles, socialization, and language. In Human feelings (pp. 87–121). Routledge.

Brooks, S. K., Dunn, R., Sage, C. A., Amlôt, R., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2015). Risk and resilience factors affecting the psychological wellbeing of individuals deployed in humanitarian relief roles after a disaster. Journal of Mental Health, 24(6), 385–413.

https://doi.org/10.3109/09638237.2015.1057334

Bruno, W., Dehnel, R., & Al‐Delaimy, W. (2023). The impact of family income and parental factors on children's resilience and mental well‐being. Journal of Community Psychology, 51(5), 2052–2064. https://doi.org/10.1002/jcop.22995

Buckner, J. C., Mezzacappa, E., & Beardslee, W. R. (2003). Characteristics of resilient youths living in poverty: the role of self-regulatory processes. Development and psychopathology, 15(1), 139–162. https://doi.org/10.1017/s0954579403000087

Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., & Kılıç Çakmak, E. (2024). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (36. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.

Cao, Q., An, J., Yang, Y., Peng, P., Xu, S., Xu, X., & Xiang, H. (2022). Correlation among psychological resilience, loneliness, and internet addiction among left-behind children in China: A cross-sectional study. Current Psychology, 41(7), 4566–4573. https://doi.org/10.1007/s12144-020-00865-6

Cavga, Z. (2019). Lise öğrencilerinde aile yaşam doyumu ile psikolojik dayanıklılık ve sosyal medya kullanım bozukluğu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.

Corazza, M. S. (2021). The senior year high school experience and transition to college: Managing stress, expectations, and coming of age in the modern era [Unpublished doctoral dissertation]. Northeastern University.

Davis, M. C., Zautra, A. J., Johnson, L. M., Murray, K. E., & Okvat, H. A. (2007). Psychosocial stress, emotion regulation, and resilience among older adults. In C. M. Aldwin, C. L. Park, & A. Spiro (Eds.), Handbook of health psychology and aging (pp. 250–266). Guilford Press.

Eldeleklioğlu, J., & Yıldız, M. (2020). Expressing emotions, resilience, and subjective well-being: An investigation with structural equation modeling. International Education Studies, 13(6), 48–61. https://doi.org/10.5539/ies.v13n6p48

Eren, G. (2017). Ebeveyn kaybı yaşamış ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.

Ergün, O. (2016). Ergenlerde duygusal zeka özellikleri ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.

Gavidia-Payne, S., Denny, B., Davis, K., Francis, A., & Jackson, M. (2015). Parental resilience: A neglected construct in resilience research. Clinical Psychologist, 19(3), 111–121. https://doi.org/10.1111/cp.12053

Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128. https://dergipark.org.tr/en/pub/tpdrd/issue/21448/229850

Gooding, P. A., Hurst, A., Johnson, J. ve Tarrier, N. (2012). Psychological resilience in young and older adults. International Journal of Geriatric Psychiatry, 27(3), 262-270. https://doi.org/10.1002/gps.2712

Greeff, A. P., & Human, B. (2004). Resilience in families in which a parent has died. The American Journal of Family Therapy, 32(1), 27–42. https://doi.org/10.1080/01926180490255765

Gürgân, U. (2014). Üniversite öğrencilerinin yılmazlık ve iyilik halinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 9(1), 18–35. https://doi.org/10.12739/NWSA.2014.9.1.1C0603

Hughes, H. M., Graham-Bermann, S. A., & Gruber, G. (2001). Resilience in children exposed to domestic violence. In S. A. Graham-Bermann & J. L. Edleson (Eds.), Domestic violence in the lives of children: The future of research, intervention, and social policy (pp. 67–90). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10468-004

Ijadi-Maghsoodi, R., Venegas-Murillo, A., Klomhaus, A., Aralis, H., Lee, K., Rahmanian Koushkaki, S., Lester, P., Escudero, P., & Kataoka, S. (2022).

The role of resilience and gender: Understanding the relationship between risk for traumatic stress, resilience, and academic outcomes among minoritized youth. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 14(S1), S82–S90. https://doi.org/10.1037/tra0001161

Işık, Y., & Çelik, E. (2020). Ergenlerde psikolojik sağlamlığın sosyal dışlanma, sosyal kaygı, cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(27), 203–212. https://doi.org/10.26466/opus.642037

Jaaniste, T., Coombs, S., Donnelly, T. J., Kelk, N., & Beston, D. (2017). Risk and Resilience Factors Related to Parental Bereavement Following the Death of a Child with a Life-Limiting Condition. Children (Basel, Switzerland), 4(11), 96. https://doi.org/10.3390/children4110096

Khosbayar, A., Andrade, M. S., & Miller, R. M. (2022). The relationship between psychological resilience and the big five personality traits. International Management Review, 18(1), 5-103. https://americanscholarspress.us/journals/IMR/pdf/IMR-1-2022/IMRv8n1-art1.pdf

Kımter, N. (2020). Covid‐19 günlerinde bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi / IBAD Journal of Social Sciences, (Özel Sayı), 574–605. https://doi.org/10.21733/ibad.805481

Kocamış, T., & Bahar, Z. (2024). Anne baba tutumlarının psikolojik sağlamlığa ve benlik saygısına etkisi. Aydın Sağlık Dergisi, 10(3), 203–212. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3159148

Koç Yıldırım, P., Yıldırım, E., Otrar, M., & Şirin, A. (2015). Ergenlerde psikolojik dayanıklılık ile benlik kurgusu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42, 277–297. https://doi.org/10.15285/ebd.58203

Kurtoğlu, S. S. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin algılanan sosyal destek, benlik saygısı ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ufuk Üniversitesi.

Li, Z. S., & Hasson, F. (2020). Resilience, stress, and psychological well-being in nursing students: A systematic review. Nurse Education Today, 90, 104440. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2020.104440

Liebenberg, L., Ungar, M., & Van de Vijver, F. J. R. (2012). Validation of the child and youth resilience measure-28 (CYRM-28) among Canadian youth. Research on Social Work Practice, 22(2), 219–226. https://doi.org/10.1177/1049731511428619

Lin, K. K., Sandler, I. N., Ayers, T. S., Wolchik, S. A., & Luecken, L. J. (2004). Resilience in Parentally Bereaved Children and Adolescents Seeking Preventive Services. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 33(4), 673–683. https://doi.org/10.1207/s15374424jccp3304_3

Liu, F., Chong, E. S., Wang, N., Zhang, X., & Bian, X. (2023). Resilience in the face of adversity: The role of impermanence in mitigating the effects of childhood emotional abuse and everyday stress on depressive symptoms. Psychology of Religion and Spirituality. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/rel0000493

Lu, J., Xu, P., Ge, J., Zeng, H., Liu, W., & Tang, P. (2023). Analysis of factors affecting psychological resilience of emergency room nurses under public health emergencies. INQUIRY: The Journal of Health Care Organization, Provision, and Financing, 60, 00469580231155296. https://doi.org/10.1177/00469580231155296

Luecken, L. J. (2008). Long-term consequences of parental death in childhood: Psychological and physiological manifestations. In M. S. Stroebe, R. O. Hansson, H. Schut, & W. Stroebe (Eds.), Handbook of bereavement research and practice: Advances in theory and intervention (pp. 397–416). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/14498-019

Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543–562. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00164

Masten A. S. (2001). Ordinary magic. Resilience processes in development. The American Psychologist, 56(3), 227–238. https://doi.org/10.1037//0003-066x.56.3.227

Mokhtari, A., Kajbaf, M. B., & Abedi, M. (2020). The effectiveness of intervention based on psychological capital on hope, optimism, resilience, and self-efficacy among patients with depression. Journal of Psychological Science, 19(95), 1411–1422. https://doaj.org/article/a4b926db0e1249649f575b818b834f9a

Navrady, L. B., Zeng, Y., Clarke, T. K., Adams, M. J., Howard, D. M., Deary, I. J., & McIntosh, A. M. (2018). Genetic and environmental contributions to psychological resilience and coping. Wellcome Open Research, 3, 12. https://doi.org/10.12688/wellcomeopenres.13442.1

Neff, K. D., & McGehee, P. (2010). Self-compassion and psychological resilience among adolescents and young adults. Self and Identity, 9(3), 225–240. https://doi.org/10.1080/15298860902979307

Niitsu, K., Rice, M. J., Houfek, J. F., Stoltenberg, S. F., Kupzyk, K. A., & Barron, C. R. (2019). A systematic review of genetic influence on psychological resilience. Biological Research for Nursing, 21(1), 61–71. https://doi.org/10.1177/1099800418786792

Olaleye, B. R., & Lekunze, J. N. (2024). Emotional intelligence and psychological resilience on workplace bullying and employee performance: A moderated-mediation perspective. Journal of Law and Sustainable Development, 12(1), e2159. https://doi.org/10.55908/sdgs.v11i12.2159

Orman, Y. (2016). Lise öğrencilerinde algılanan sosyal destek ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: Başakşehir örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nişantaşı Üniversitesi.

Özen, D. (2019). Ortaokul öğrencilerinin anne-baba tutumlarının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 6(3), 1428–1449. https://dergipark.org.tr/tr/pub/atdd/issue/49325/631104

Özen, Ş. (2021). Sınavların öğrenciler üzerinde oluşturduğu kaygı düzeyi ile psikolojik sağlamlık düzeylerinin çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.

Pınar, S. E., Yıldırım, G., & Sayın, N. (2018). Investigating the psychological resilience, self-confidence, and problem-solving skills of midwife candidates. Nurse Education Today, 64, 144–149. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2018.02.017

Poseck, B. V., Baquero, B. C., & Jiménez, M. L. V. (2006). The traumatic experience from positive psychology: Resiliency and post-traumatic growth. Papeles Del Psicólogo, 27(1), 40-

https://www.academia.edu/61451952/The_Traumatic_Experience_from_Positive_Psychology_Resiliency_and_Post_Traumatic_Growth

Prabhu, S. G., & Shekhar, R. (2017). Resilience and perceived social support among school-going adolescents in Mangaluru. Indian Journal of Social Psychiatry, 33(4), 359–364. https://doi.org/10.4103/ijsp.ijsp_108_16

Qin, L.-L., Peng, J., Shu, M.-L., Liao, X.-Y., Gong, H.-J., Luo, B.-A., & Chen, Y.-W. (2023). The fully mediating role of psychological resilience between self-efficacy and mental health: Evidence from the study of college students during the COVID-19 pandemic. Healthcare, 11(3), 420. https://doi.org/10.3390/healthcare11030420 MD

Rutter, M. (1999). Resilience concepts and findings: Implications for family therapy. Journal of Family Therapy, 2(7), 119-144.

http://dx.doi.org/10.1111/1467-6427.00108

Saka, A., & Ceylan, Ş. (2018). Ergenlerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin aile yapılarına göre incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 5(1), 68-86. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/496604

Satici, S. A. (2016). Psychological vulnerability, resilience, and subjective well-being: The mediating role of hope. Personality and Individual Differences, 102, 68–73. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.06.057

Schoon, I., Parsons, S., & Sacker, A. (2004). Socioeconomic Adversity, Educational Resilience, and Subsequent Levels of Adult Adaptation. Journal of Adolescent Research, 19(4), 383–404. https://doi.org/10.1177/0743558403258856

Sears, H. A., & Mcafee, S. M. (2017). Seeking help from a female friend: Girls' competencies, friendship features, and intentions. Personal Relationships, 24(2), 336–349. https://doi.org/10.1111/pere.12180

Song, S., Yang, X., Yang, H., Zhou, P., Ma, H., Teng, C., ... & Zhang, N. (2021). Psychological resilience as a protective factor for depression and anxiety among the public during the outbreak of COVID-19. Frontiers in Psychology, 11, 618509. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.618509

Swanson, J., Valiente, C., Lemery-Chalfant, K., Caitlin, O., & Brien, T. (2010). Predicting early adolescents’ academic achievement, social competence, and physical health from parenting, ego resilience, and engagement coping. The Journal of Early Adolescence, 31(4), 548–576. https://doi.org/10.1177/0272431610366249.

Şahin, S., & Hepsöğütlü, Z. B. (2018). Lise öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ve başa çıkma stratejilerinin belirli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 49–64. https://paperity.org/p/208360844/psychological-resilience-and-coping-strategies-of-high-school-students-based-on-certain

Taş, S., & Yıldız, E. (2023). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Bir vakıf üniversitesi örneği. Journal of International Management Research and Applications, 2(1), 24–45. https://www.journals.academicianstudies.com/jimra/article/view/196

Tepeli-Temiz, Z., & Tarı Cömert, I. (2018). The relationship between life satisfaction, attachment styles, and psychological resilience in university students. Dusunen Adam: The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 31, 274–283. https://doi.org/10.5350/DAJPN2018310305

Turgut, Ö. (2015). Ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin, önemli yaşam olayları, algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.

Wang, A. N., Zhang, W., Zhang, J. P., Huang, F. F., Ye, M., Yao, S. Y., Luo, Y. H., Li, Z. H., Zhang, J., & Su, P. (2017). Latent classes of resilience and psychological response among only-child loss parents in China. Stress and health : journal of the International Society for the Investigation of Stress, 33(4), 397–404. https://doi.org/10.1002/smi.2715

Werner, E. E., & Smith, R. (1982). Vulnerable but invincible: A study of resilient children. New York, NY: McGraw-Hill. https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=1029768

Yang, J. S., Jeon, Y. J., Lee, G. B., Kim, H. C., & Jung, S. J. (2021). The association between psychological resilience and cognitive function in longitudinal data: Results from the community follow-up survey. Journal of Affective Disorders, 290, 109–116. https://doi.org/10.1016/j.jad.2021.04.073

Yıldız, A., & Kahraman, S. (2021). Ortaokul öğrencilerinde psikolojik dayanıklılık, sosyal duygusal öğrenme becerileri ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 4(2), 23-60. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1758898

Yörük-Topuz, İ., & Cihangir-Çankaya, Z. (2022). Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(2), 271–294. https://scholargps.com/scholars/40151499058119/zeynep-cihangir-cankaya

Zhang, S., Du, X., Zhang, X., Chen, X., & Huang, J. (2022). The relationship between postgraduates’ emotional intelligence and well-being: The chain mediating effect of social support and psychological resilience. Frontiers in Psychology, 13, 865025. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.865025

İndir

Yayınlanmış

2025-03-14

Nasıl Atıf Yapılır

BAYRAM SAPTIR , A. (2025). Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. IKSAD JOURNAL, 9(ı36), 79–95. https://doi.org/10.5281/zenodo.15034180