ergi Yükü, Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2022 Türkiye Örneği
Özet Görüntüleme: 49
/ 
PDF İndirme: 77
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14988880Anahtar Kelimeler:
Enflasyon, Vergi, Ekonomik Büyüme, TürkiyeÖzet
Vergi yükü terimi, literatürde çeşitli anlamlarda kullanılmaktadır. Yapılan çalışmada, vergi yükü terimi ile toplam vergi yükü kavramı ifade edilmiştir. Vergi yükü, iki yöntem ile hesaplanabilmektedir. Hesaplama yöntemlerinden ilkinde sadece vergi gelirleri dikkate alınmakta, hesaplama yöntemlerinden ikincisinde ise, vergi gelirlerine ilave olarak vergi benzeri gelirler de dikkate alınmaktadır. Vergi yükünün, ekonomik büyüme üzerindeki etkisi oldukça önemlidir. Ülkeler, vergi teşviki ile ilgili politikaları uygulayarak ekonomik sistemde bulunan sermaye miktarını kendilerine çekmeye çalışmaktadırlar. Bu nedenle, diğer ülkeler de sermaye çekebilmek adına bu yönde politikalar uygulayabilmektedirler. Yapılan bu çalışmada, Ekonomik büyüme ile vergi yükü arasındaki ilişkiyi araştırmak için, modele enflasyon değişkeni ilave edilerek VAR (Vector Autoregression) modelinden yararlanılmıştır. Model oluşturulurken, değişkenlerin durağanlık düzeylerini ölçmek amacıyla ADF (Augmented Dickey-Fuller) ve PP (Phillips-Perron) birim kök testleri kullanılmıştır. Testler neticesinde birim kökün var olup olmadığı test edildikten sonra, değişkenler arasındaki nedenselliğin belirlemesi amacıyla Granger nedensellik analizi ve etkileri incelemek için etki-tepki analizleri uygulanmıştır. Ulaşılan sonuçlara bakıldığında, vergi politikalarının ekonomik büyüme sürecinde kritik bir role sahip olduğu ve enflasyonla etkileşim içinde şekillendiği ortaya konulmuştur. Bu bağlamda, sürdürülebilir büyüme politikaları tasarlanırken vergi yükü ve fiyat istikrarının dengeli bir şekilde yönetilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Referanslar
Anayasası (1982). T.C. Resmi Gazete, 17863 Mükerrer, 9 Ekim 1982.
Açıkgöz, Şenay (2008). Türkiye’de Vergi Gelirleri, Vergi Yapısı ve İktisadi Büyüme İlişkisi: 1968 -2006,
http://yaklasim.iibf.gazi.edu.tr/ciltler/19/68/4.pdf, Erişim Tarihi: 19.08.2024.
Akdoğan, A. (2007). Kamu Mâliyesi, Gazi Kitabevi, Ankara.
Akdoğan, Abdurrahman (2009), Kamu Maliyesi, (13.Bası), Gazi Kitabevi, Ankara.
Altınışık, İ. (2004). Türkiye’de Enflasyon-Vergi Yükü İlişkisi ve Enflasyonun Mikro Düzeydeki Etkileri, Basılmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Anıl, Haluk (1973). Türkiye’de Vergi Yükü, AİTA Yayınları, Ankara.
Arnold, J. (2008). “Do Tax Structures Affect Aggregate Economic Growth? Empirical Evidence from a Panel of OECD Countries”, Economics Department Working Papers, 643, OECD.
Berber, Metin & Artan, Seyfettin “Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”, Ekim-2004 (http ://www.tek. org.tr) ss:1-14.
Beşer, M.K. (2007). Boostrapt VAR Modeller ve Türkiye’de Tanzi Etkisi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 89-108.
Büyükçulcu, Uğur (2006). Kurumlar Vergisinin Şirketlerdeki Vergi Yükü Üzerine Bir Değerlendirme:
Çakır, T. Moğol, T. Ataç, E. Heper, F. Dönmez, R. Ataç, B. & Varcan, N. (1993). Kamu Maliyesi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
Çavuşoğlu, T. (2005). Vergi Gelirleri ve Kamu HarcamalarıAçısından Enflasyon: Tanzi ve Ters Tanzi Etkileri, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 33-52.
Çiçek, M. (2005). “Dezenflasyon Sürecinde Türkiye’de Enflasyonun Uzun Ve Kısa Dönem Dinamiklerinin Modellenmesi”, Yönetim Ve Ekonomi,12(1), ss: 107-126.
Dinler, Zeynel, (2000). İktisada Giriş, Ezgi Kitabevi Yayınları, 525s, Bursa.
Durkaya, Mehmet & Ceylan, Servet (2006). Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme, Maliye Dergisi (150), 79-89.
Dünya Bankası, İstatistikler: https://data.worldbank.org/country/turkiye, (Erişim Tarihi: 09.02.2025).
Dornbusch, R. & Fischer, S. (1998), Makroekonomi, Çeviren: Ak, Salih vd., Akademi Yayınları, Ankara.
DPT. (2002). Türkiye Ekonomisinde Sermaye Birikimi, Büyüme ve Verimlilik: 1972-2000, T.C. Kalkınma Bakanlığı, Ankara.
Edizdoğan, N. (2007). Kamu Bütçesi, Ekin Yayınevi, Bursa.
Edizdoğan, N. (1991). Kamu Maliyesi, Ekin Yayınevi, Bursa.
Enç, E. (1993). “Enflasyon: Tanımı, Ölçümü ve Sorumluları”, Ekonomik Yaklasım, Cilt:4, Sayı:8, ss: 1-8.
Erdoğan, S. & Erdoğan, A. (2018). Türkiye’de Tanzi ve Patinkin Etkilerinin VAR Yöntemiyle Analizi. (2016-2017), Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-10.
Frisch, H. (1989). Enflasyon Teorileri, (Çev.: Oktay E ve A. Yigidim), Elif Matbaacılık, Ankara.
Furceri D. Karras G. (2008). “Tax changes and economic growth: Empirical evidence for a panel of OECD countries”, Erişim: http://www.ecb.europa.eu/events/pdf/conferences/ws_pubfinance/presentation_Furceri.pdf?d3ee6c873eae4c731be1e699e1704fa7, (Erişim Tarihi: 12.09.2024).
Göçer, İ. Mercan, M. Bulut, Ş. & Dam, M. M. (2010). Ekonomik Büyüme ile Vergi Gelirleri Arasındaki İlişki: Sınır Testi Yaklaşımı. Dumlupınar Üniversitesi, 97¬110.
Greene, W. H. (1993). Econometric Analysis, Prentice-Hall Publication, Second Edition, 553.
Güngör, A. (2006). “Enflasyon Beklentilerinin Oluşum Seklinin Enflasyon Üzerindeki Etkileri ve Dezenflasyon Programı Uygulamasındaki Sonuçları”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
H.B., Mann & A. Wald, “On Stochastic Limit and Order Relationship”, Annals of Mathematical Statistics, 14, 1943, s. 419-426.
Işık, N. & Kılınç, E. (2009). OECD Ülkelerinde Vergi Yükü ve Vergi Türleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 147-173.
Kalkan, Mahmut, Uzun Dönemde Enflasyonun Büyüme Maliyeti, Yüksek Lisans Tezi, Ankara-1999.
Karaca, Orhan, “Türkiye’de Enflasyon-Büyüme İlişkisi: Zaman Serisi Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4 (2), 2003, ss: 247-254.
Kibritçioğlo, Aykut & Diboğlu, Sel, “İnflation, Output Growth, And stabilization In Turkey (1982-2002)”, 2003.
Kumar, V., Leone, R. & Gaskins, J. (1995, Eylül). Aggregate and Disaggregate Sector Forecasting Using Consumer Confidence Measures, International Journal of Forecasting, 11 (3), 361-377.
Kükrer, A. S. (1990). Vergilemede Mali Güç ve Ödeme Gücü Kavramı Prof. Dr. İlhan Cemalcılar Hatırasına Armağan, Eskişehir.
Mangır, F. & Ertuğrul, H. M. (2012). Vergi Yükü Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1988-2011 Türkiye Örneği, Maliye Dergisi, 256-265.
Mucuk, Mehmet & Alptekin, Volkan (2008). Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi VAR Analizi (1975-2006). Maliye Dergisi (155), 159-174.
Orhaner, E. (1999). Türkiye’de 1987-1997 Döneminde Vergi Yükü Değişmeleri, Vergi Sorunları Dergisi, 64-77.
Öztürk, İlhami & Ozansoy Ahmet (2011). Ücret Gelirleri Üzerindeki Vergi Yükünün Analizi. Maliye Dergisi (161), 197-214.
Parasız, İ. (2001). Enflasyon, Kriz ve Ayarlamalar: Dünyada ve Ülkemizde Kalkınma Makro Ekonomi Sorunları, Ezgi Kitabevi Yayınları, 488s, Bursa.
Paya, M. (2001). Makro İktisat (göz.gez.bs), Filiz Kitabevi, İstanbul.
Pekin, T. (1995). Ekonomiye Giriş, Bilgehan Matbaası, İzmir.
Pınar Abuzer (2006), Maliye Politikası, Naturel Yayıncılık, Ankara.
Polat, M. A. & Canan, S. (2015, Mart-Nisan). Türkiyede Dış Ticaret Açığı ve Petrol İthal Fiyatları İlişkisi, Akademik Bakış Dergisi (Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi), 48, 555-567.
Saraç, T. B. (2015). “Vergi Yükü ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”, Maliye Dergisi, 169:21 35.
Sayar, N. (1975). Kamu Mâliyesi - Kamu Gider ve Gelirleri Prensipleri, Nihad Sayar Yayın ve Yardım Vakfı Yayınları, İstanbul.
Telatar, Funda & Abiyev, Vasif (2010). “Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Üretim Değişkenliği Değiş-Tokuş İlişkinin Dinamik Analizi”,Tisk Akademi Cilt:5 Sayı:9 s.82.
Temiz, D. (2008). Türkiye’de Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1960-2006 Dönemi, Ulusal İktisat Kongresi, (s. 20-22).
Terzi, H. & Oltulular, S. (2004), “Türkiye’de Ekonomik Büyüme-Enflasyon Süreci: Sektörler İtibariyle Ekonometrik Bir Analiz”, Bankacılar Dergisi, Sayı: 50, ss.19-33.
Unay, C. (1996). Makro Ekonomi, Ekin Kitabevi, Bursa.
Ünsal, E. (2009). Makro İktisat (göz.gez.bs), İmaj Yayınevi, Ankara.
Ünsal, M. E. (2013). Makro İktisat (8 b.), İmaj Yayıncılık, Ankara.
Üzümcü, A. (2012). İktisadi Büyüme, Teori Model ve Türkiye Üzerine Gözlemler, Beta Yayınları, İstanbul.
Yaşa, M. (1962). Vergi Yükü, Vergi Yükü Hesaplama Usulleri ve Mukayeseleri, Sermet Matbaası, İstanbul.
Yereli, A. B. & Ata, A. Y. (2011). Vergi Adaletine Ulaşma Yöntemleri Çerçevesinde Fayda İlkesinin Teorik Açıdan Değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, 21-32.
Yıldırım, K. & Özer, M. (2013). Makro İktisat, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, s.17.
Yılmaz, Z. (2005). Ekonomik Büyüme Ders Notları, Kütahya.
Yılmaz, G. (2006). Türkiye’de Vergi Yükü, Kamu Kesiminin Ekonomideki Büyüklüğü, Vergi Esnekliği ve Borç Yüküne İlişkin Göstergelere Yeniden Bakış, Vergi Sorunları Dergisi, 133-149.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 IKSAD JOURNAL
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 