Tony Chakar’ın Alternatif Şehircilik Anlayışında Psikocoğrafik Haritalar ve Mobilite

Özet

Kentlere dair düşünme, fikir üretme ya da yeni bir mizansen de ortaya koyma, kentin kent oluş süreci, izlenim, parçalanmışlıklar, izler, mimari tasarımlar, tek düze olmayan bakışı, devingenliği, akışkanlığı, heterojenliği, çözülme, dönüşüm, yaşam biçimi, çatışmaları, savaşları, uyandırdığı çağrışım-çelişkiyi görme ve yüzleşmeye orantılı olarak başlar. Bu minvalde mimar ve çağdaş sanatçı Tony Chakar’ın 1975-1990 Lübnan İç Savaşında dini-etnik çatışmaların kuluçka makinesine benzetilen Beyrut ve Beyrut kent merkezinin (Downtown) kaotik geçmişinin neoliberal inkâr politikaları ve anlatıları-Downtown inşası ile etkili bir şekilde susturulan ya da görünmez hale getirilen “eksik” öznelerin deneyimlenmiş şiddet tarihini, sosyal travmasını temsil krizi etrafında devlet destekli amnezik resmi anlatıya karşı alternatif tarih üreten çalışmaları ele alınacaktır. Savaş,  kent, mekân, bellek ve mimarlık ilişkisi etrafında şekillenen bu çalışmada iç savaşla bölünen kentin yitik imgesi, savaşın kayıp kişileri, toplu mezarlar, modernite ve neoliberal ekonomi politikaları ile Solidere (Societé Libanaise, le Développement et la Reconstruction de la Centre Ville de Beyrouth) emlak şirketinin nüfusuna geçirtilen Downtown’un bir süreliğine askıya alınan amnezik varoluşu Chakar’ın,  Eyeless Map, Yesterday’s Man ve The Sky Over Beyrut adlı çalışmaları üzerinden değerlendirilecektir. İç savaş sonrası toparlanmanın bir çabası ve dışavurumu olan sanatçının bu çalışmaları mimari yapılar, anılar, anlatılar, haritalama, imgesel temsiller ve kent yürüyüşleri eşliğinde Downtown’un bireysel, toplumsal bağlamda çözülme, çelişki, kaygı, belirsizlik ve yerinden edilmelere yol açıp açmadığı mekân, bellek, travma temaları etrafında tartışılarak analiz edilmiştir. Ayrıca Chakar’ın Solidere’in yeni bellek mekânlarına karşılık kent hakkı talebi üzerinden yürüttüğü çalışmalarında Lefebvre ve Sitüasyonist etkinin olup olmadığı tartışılarak cevaplandırılmıştır.