GÜMRÜK BİRLİĞİ’NİN TÜRKİYE VE AB-15 ARASINDAKİ ENDÜSTRİ İÇİ TİCARET ÜZERİNE ETKİSİ: İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

Özet

Günümüz ekonomilerinde homojen olmayan farklılaştırılmış malların ticarete dahil olması ile dış ticaret kalıpları değişmiş, benzer faktör donanımlarına, teknolojiye ve gelişmişlik düzeyine sahip ülkeler arasında bile ticaretin gerçekleşmesi geleneksel ticaret kalıplarını değiştirmiştir. II. Dünya Savaşı’ndan sonraki yıllarda ticarette görülen büyümenin çoğu, nispeten benzer ülkeler arasında (gelişmiş ülkeler) nispeten benzer mallarda (imalatta) meydana gelmiştir. Bu şekilde aynı endüstriye ait benzer malların ihracat ve ithalatı (iki yönlü ticaretine) endüstri içi ticaret (EİT) olarak adlandırılmaktadır. Gümrük birliğinde temel amaç birlik üyeleri arasında dış ticareti artırmak ve sürdürülebilir bir dış ticarete sahip olmaktır. Türkiye Avrupa Birliği (AB) ile dış ticaretini artırmak amacıyla 1 Ocak 1996 tarihinde AB ile gümrük birliğine tabi olmuştur. Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin AB-15 ülkeleri ile olan EİT’ine gümrük birliğinin etkisi olup olmadığını analiz etmektir. Çalışmada Türkiye ve AB-15 ülkeleri arasındaki imalat sanayi ürünlerinde EİT değerleri gümrük birliği öncesi dönem için (1980-1995) ve gümrük birliği sonrası dönem için (1996-2018) Standart Grubel-Llyod (G-L) endeksi ile hesaplanmıştır. G-L endeksi sonuçları gümrük birliği öncesi dönemde 0,72 olan EİT değerinin gümrük birliği sonrasında 0,84 değerine çıktığını göstermektedir. Dolayısıyla, Türkiye ve AB arasındaki gümrük birliğinin EİT’i arttırdığı görülmektedir.