ABD’NİN DOLARDAN KAYNAKLANAN POLİTİK VE EKONOMİK GÜCÜ SÜRDÜRÜLEBİLİR Mİ?

Özet

Tarih boyunca uluslararası finans sisteminin kurallarını belirleyenler aynı zamanda ekonomik ve politik gücün de sahibi olmuşlardır. Ancak dünyada finansal istikrar ve istikrarsızlık arasında sürekli değişiklikler görülmektedir. Altın standardı ile yakalanan finansal istikrar dönemleri I. ve II. Dünya Savaşları ile yerini yeniden istikrarsızlığa bırakmıştır. Bu istikrarsızlık 1944 yılında imzalanan Bretton Woods Anlaşmasına kadar devam etmiştir. Bretton Woods sistemi ile yakalanan istikrar sistemin yıkılmasıyla yerini tekrar istikrarsızlıklara bırakmıştır. Sonuç olarak, sistemin çöküşü ile dünyadaki ekonomik ve finansal sorunları alevlendiren bir dizi belirsizlik ortaya çıkmıştır. 20. yy’ın başından itibaren ABD dünya ekonomisinde baskın bir ekonomik ve politik oyuncu olarak ortaya çıkmıştır. Özellikle II. Dünya Savaşı sonrası ABD, Bretton Woods Anlaşması ile uluslararası para sisteminin kurallarını belirleyerek; üretim, güvenlik ve finansal yapılarda hâkim bir güç haline gelmiştir. Doğal olarak bu yeni yapılanma ABD’nin çıkarları doğrultusunda şekillenmiştir ve şekillenmeye devam etmektedir. ABD kendi çıkarlarının olduğu alanlarda dünya ekonomisini liberalleştirirken faydalarının daha az belirgin olduğu alanlarda korumacılığa yönelmiştir. Bunlar hegemonun ayrıcalıklarıdır. Bretton Woods Anlaşması ile birlikte dolar hegemonyasının oluşumu ve mevcut finansal sistem içerisindeki konumu irdelenerek dolara alternatifler üretilmek amaçlanmaktadır. Bunun yanı sıra finansal sistemde yaşanan belirsizliklerin neden olduğu finansal karmaşanın ortadan kaldırılması için yeni nesil bir finansal sistem nasıl oluşturulabilir? sorusuna cevap aranmaktadır. Yeni finansal sistemin oluşturulabilmesi doğrultusunda; bu çalışmada küresel finansal sistemin dinamiklerini önemli ölçüde aydınlatacak temel sorular cevaplanmaya çalışılacaktır. İlk olarak dolar hegemonyasının nasıl oluştuğu ve ne gibi yaptırımlarının olduğu incelenecektir. İkinci olarak uluslararası finansal sistemde gücün nasıl dağıtıldığı ve kullanıldığı sorgulanmaktadır. Üçüncü olarak farklı ulusal para birimleri arasındaki ilişkinin nasıl oluştuğu ve hangi faktörler tarafından belirlendiği açıklanmaya çalışılacaktır. Son olarak dolara alternatif para birimleri ile daha esnek ve daha istikrarlı bir sistemin nasıl kurulabileceği üzerinde durulacaktır.