OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNE GÖRE OSMANCIK

Özet

Osmanlı devletinde siyasi ve idari yönden Tanzimat’ın ilanı önemli bir dönüm noktasıdır. Yapılan pek çok iyileştirme ve yenileşmenin yanında, resmi olarak devletin, ziraat, sanayi, iktisadi, idari, üretimden tarihe bir yıllık sürede hesaplaşmasını özet olarak içeren salnamelerin yani yıllıkların basılmaya başlandığı bir süreçtir. Salname ya da yıllık kelime manası olarak, belirlenmiş bazı konularda her yıl yapılan çalışma sonrası basılan eserler için kullanılan bir terimdir. Bu eserlerde ait olduğu yıla dair ait olduğu vilayetin tüm gelişmelerini özet olarak bulmak mümkündür. Bizim için salnameler, olayların ait olduğu dönemde kaleme alınmış olunması ve bu eserlerin basılması önemli olmakla beraber şehrin o döneme ait anı kitabı olarakta görebiliriz. Ait olduğu bölgeye dair vermiş olduğu tarihi bilgilerin yanında, bölgeye dair içerdiği tüm bilgiler açısından değerlendirdiğimizde 19 ve 20. yüzyıl kent tarihi yazımı için oldukça önemli olduklarını ifade etmemiz gerekir. Salnameler zaman içinde içerik olarak oldukça zenginleşmiş ve oldukça fazla sayfaları olan eserler ortaya çıkmıştır. Çorum ilinin günümüzdeki idari taksimatını oluşturan coğrafyaya dair bir çalışma yapmak için Osmanlı dönemi vesikalarında farklı bölgeleri incelemek zarureti bulunmaktadır. Çorum vilayetinin bugün karşımıza çıkan kazaların bazıları kaza, köy veya nahiye olarak görülmektedir. 1870’li yıllarda Osmancık Amasya Sancağına bağlıdır. İfade ettiğimiz gibi zaman içinde farklı idari merkezlere bağlı olarak gördüğümüz Çorum ve kazalarına dair bilgiler, Sivas, Kastamonu ve Ankara vilayet salnamelerinde bulunmaktadır. Konuya ilişkin değişik tarihlerde çalışmalar yapılmış olmakla birlikte biz Osmancık özelinde salnamelerde yer alan bilgileri derlemeye çaba sarf edeceğiz. Doğrudan asıl kaynaktan yapılan inceleme sonrası çalışmamızı şekillendirmek gayemiz olacaktır. Biz çalışmamızda Sivas vilayetine bağlı olarak gördüğümüz Osmancık kazasına dair 1870’lerden 1907’ye kadar Sivas ve Ankara salnamelerde yer alan idari yapı, nüfus, eğitim ve ekonomi gibi konuları derlemeye çalışacağız