OSMANLI DEVLETİ’NİN ANAYASAL NİTELİKLİ BELGELERİNDE DEMOKRASİ SÖYLEMLERİNİN DEMOKRASİ MODELLERİ PERSPEKTİFİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Özet

Bir ülkenin modernleşmesinin ve demokratik değerlere sahip olmasının en önemli kriterlerinden biri, ülkede hukuka ve anayasaya verilen değerdir. Osmanlı modernleşmesinin en önem ayağı olarak kabul edebileceğimiz hukuki alanda meydana gelen anayasal gelişmeler, bu konuda en çok dikkat çeken ve önem arz eden gelişmelerdir. Osmanlı Devleti açısından birer ilk niteliği taşıyan belgelerin, modernleşme ve demokratikleşme açısından oldukça önemli olduğunu düşünebiliriz. Nitekim Osmanlı Devleti’nde adeta yeni bir hükümet sistemine işaret eden bu belgelerin demokrasiye ve hukuka yönelik önemli katkıları olmuştur. Bu çalışmanın amacı “Sened-i İttifak”, “Tanzimat Fermanı” ve “Islahat Fermanı”nı Osmanlıdaki anayasacılık hareketleri içerisinde incelemek ve bu gelişmelerin demokrasiye yönelik katkıları değerlendirmektir. Anayasacılık hareketlerinin temelinde devlet iktidarının ve bu iktidarı kullanan devlet organlarının yetkilerinin sınırlandırılması olgusu olmasından dolayı bu belgelerin Osmanlı Devletine anayasacılık düşüncesi kapsamında sağlamış olduğu katkılar değerlendirmekte ve devlet iktidarına yönelik getirmiş olduğu kısıtlamalar değerlendirilmektedir. Ayrıca bu belgelerin birer ideal tip olan demokrasi modellerinden hangisine ya da hangilerine uygunluk gösterdiği tespit edilmeye çalışılmaktadır. Böylelikle bu belgelerin Osmanlı devleti açısından hem Anayasacılık hem de Demokratikleşme çabalarına olan katkıları belirlenmeye çalışılmaktadır.