TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI’NIN BAĞIMSIZLIĞI

Özet

Ulusal bir devlet bankası kurulması fikri Cumhuriyet’in ilanından sonra 1923 yılında Türkiye İktisat Kongresinde ele alınmıştır. 1924 yılına gelindiğinde ise Osmanlı bankasını bir devlet bankasına dönüştürmek adına birtakım girişimlerde bulunulmuştur. 1926 yılında ise Merkez Bankası kurulması için hazırlıklar başlatılmıştır. Ayrıca 11 Haziran 1930’da Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kanunu kabul edilerek beraberinde 3 Ekim 1931 yılında Merkez Bankası kurulmuş ve 1 Ocak 1932 yılında ise resmen çalışmaya başlamıştır. Bunun yanı sıra Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın kuruluş yasasında bankanın temel gayesi ülkenin ekonomik kalkınmasına katkı sağlamak olarak belirlenmiştir. Bu gayeyi etkin kılmak adına bankaya hazine işlemlerini yürütmek, reeskont oranını saptamak, para piyasasında düzeni sağlamak gibi görevler verilmiştir. Merkez Bankası’nın kuruluş gayelerinden en önemlisi ise; dolaşımdaki para miktarının ekonominin ihtiyaçlarına göre ayarlanmasını sağlamaktı. Bu sebepten ötürü Merkez Bankası para piyasasının düzenlenmesi ve ıskonto oranının belirlenmesi görevlerini üstlenmiştir. Burada bütün mesele hükümetlerin oy kaygısı ile kısa vadeli hedeflerden ve politikalardan taviz vermelerini önlemektir. Bunlardan taviz verildiği takdirde para ve maliye politikaları başarısız olmaktadır. Merkez Bankası Başkan ve üyeleri ile para politikasının belirlenmesi nasıl olacaktır? Özellikle Merkez Bankasının amaçları belirlenmeli ve bununla ilgili kamu kesimine açılan kredilere sınırlar getirilmelidir. Bunun dışında Merkez Bankası bağımsız olduğu takdirde ülkedeki para politikasının hedeflerini tutturacaktır. Bu hedefler fiyat istikrarını bozucu nitelikte olmadığı takdirde desteklendiğinde ülke içinde ekonomi rayına oturmuş olacaktır. Bunun içinde hükümet Merkez Bankası üzerindeki baskıları kaldırmalıdır. Bunlar yapıldığı takdirde ülke içindeki enflasyon en asgari seviyeye gelecektir. Bu çalışmada T.C Merkez Bankasının, 2001 yılında çıkarılan yasa ile fonksiyonlarının dönüşümü üzerinde durulacaktır.