ENTROPİ YÖNTEMİ VE MULTIMOORA YÖNTEMİ İLE GÜNEY AMERİKA ÜLKELERİNİN YAŞANABİLİRLİK SEVİYELERİNİN BELİRLENMESİ

Özet

Çalışmanın amacı; Güney Amerika ülkeleri için çok kriterli karar verme yöntemlerinden ENTROPI Yöntemini ve MULTIMOORA Yöntemini uygulayarak, hangi yaşanabilirlik kriterlerinin daha önemli hangi yaşanabilirlik kriterlerinin daha az önemli olduğunu saptayıp, seçtiğimiz ülkelerin yaşanabilirlik seviyelerinin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Şili, Peru ve Uruguay alternatifler olarak belirlendi. Çalışma için literatür araştırması ile temel performans ölçütleri belirlendi. Bu aşamadan sonra bu sekiz ülkenin belirlenen ölçütlerde aldığı değerler ikincil veri olarak elde edildi. Belirlenen alternatiflere etkisi olan kriterler Enflasyon Oranı, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla, Ortalama Eğitim Yılı, Emlak Fiyatlarında Fiyat Gelir Oranı, İşsizlik Oranı ve Doğuşta Beklenen Yaşam Süresi kriterleri olarak seçildi. Bu çalışmada Entropi ve MOORA yöntemleri bütünleşik olarak kullanılarak ülkelerin yaşanabilirlik seviyeleri belirlenmiştir. Entropi Yöntemi literatürde yer alan ağırlık hesaplama yöntemlerinden objektif olanlar kategorisinde değerlendirilebilir. Bu yüzden, ekonomik performans ölçütleri ve insani gelişmişlik indeksi performans ölçütleri objektif veriler oldukları için Entropi Yöntemini uygulayarak ülkelerin yaşanabilirlik seviyeleri kriterlerinden hangi kriterlerin önemli olduğu belirlendi. MULTIMOORA Yöntemi, MOORA Yöntemlerinin sonuçlarının doğrulanması ve sağlamalarının yapılması için kullanılan bir yöntemdir. Bundan dolayı, çalışmamızda ülkelerin yaşanabilirlik seviyelerinin belirlenmesi için MULTIMOORA Yöntemi seçildi. Verilere Entropi Yöntemi uygulandığında Gayri Safi Yurt İçi Hasıla kriterinin en önemli kriter olduğu ve Emlak Fiyatlarında Fiyat Gelir Oranı kriterinin en az önemli olduğu gözlemlenmiştir. Kriterlerin önem düzeylerinin belirlenmesinden sonra, MULTIMOORA yöntemi ile ülkelerin yaşanabilirlik seviyeleri belirlenmiştir. Yöntemin sonuçlarından elde edilen bulgulara göre Brezilya’nın yaşanabilirlik seviyesinin en iyi olduğu Uruguay’ın yaşanabilirlik seviyesinin ise en düşük olduğu gözlemlenmiştir.