KÜLTÜREL MİRAS KAPSAMINDA ANADOLU’NUN İLK TÜRK DESTANI SEYYİD BATTAL GAZİ

Özet

Geçmişi bilmek; bireyi ve toplumu anlamak bakımından son derece önemlidir. Geçmiş, bir yandan bugünü zenginleştirirken öte yandan geçmişten alınan derslerle daha iyi bir geleceğe imkan sağlamaktadır. Geçmişten günümüze aktarım, kültür yoluyla olmaktadır. Bu bağlamda kuşaklararası iletişimi sağlayan kültürel miras, geçmişle gelecek arasında bağlantı kurup, aidiyet bilinci yaratmaktadır. Milli kültür ve milli bilinç ögeleri kültürel olgular sayesinde nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar ulaşmıştır. Milli kültürün zengin hazinelerinden biri olan destanlar da, geçmişten günümüze toplumların yaşam biçimi, temasta olduğu toplumlar ve geçim kaynakları gibi konularda bilgiler aktarmaktadır. Milletin toplumsal genlerinin kodlarını ve sosyokültürel yaşantıları ile ilgili verileri taşıyan destanlar ait oldukları milletlerin geleneklerinden, yaşam biçimlerinden ve inançlarından izler taşımaktadır. Destanlar bir milletin dünyaya bakışını ve dünyayı algılayışını içermektedir. Bu çerçevede destanların milli olmalarının yanında ait oldukları milletlerin kültürlerinin de taşıyıcıları oldukları söylenebilmektedir. Birçok millet milli destanlardan ilham alarak milli benliklerini ortaya koymaktadırlar. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda bir milletin hafızası olarak da değerlendirebileceğimiz destanları incelemek, o toplumun kültürünü anlamak ve onu yorumlamak açısından oldukça önemlidir. Bu düşünceler ışığında; çalışmada, destan kavramı kültürel miras kavramı bağlamında değerlendirilmiş olup amaç, Seyyid Battal Gazi destanını kültürel miras açısından değerlendirmektir. Anadolu’da teşekkül etmiş ilk Türk destanı olması ve Seyyid Battal Gazi Destanı’nın Türklerin Anadolu'ya yerleşerek Anadolu’yu yurt olarak benimsemelerinin, Anadolu’yu, vatan yapmalarının; buralarda daha önce yaşamış olan bireyleri Türk-İslam sentezi ile yeni bir millet yapmalarının destanı olması nedeniyle Seyyid Battal Gazi destanı tercih edilmiştir. Ayrıca Seyyid Battal Gazi destanında, Müslümanlığın yayılma sürecinde İslamiyet’e dayalı öğelerin ve İslamiyet’in yayılması da ön plana çıkmaktadır. Bu bakımdan Seyyid Battal Gazi Müslümanların kahramanı olarak sembolleştirilmiştir. Türklerin Anadolu fetihleri ile başlayan ve Türklerin Bizanslılarla yaptığı savaşlar sonucunda doğan Seyyid Battal Gazi destanı, inancını yaymak için savaşan bir kahramanın destanıdır. Türkler, Türk-Bizans mücadeleleri sürecinde bu kahramana gazilik unvanını vermiş, aynı zamanda Hz. Muhammed’in soyuna bağlayarak “Seyyid” sıfatını da vererek bu unutulmaz kahramanı Seyyid Battal Gazi adıyla sembolleştirmişlerdir. Bir millete ait olan bireyler milli birlik içinde nereden geldikleri, geçmişleri ile sahip oldukları özellikler ve bu değerleri ile gelecekte neleri yapabilecekleri hakkında fikir sahibi olmaktadırlar. Böylece milli kültürlerini nesilden nesile aktararak kültürel miras olarak gelecek kuşaklara taşıma imkânı bulmaktadırlar. Bu açıdan bakıldığında kültürel miras oluşturmada destanların ve dolayısıyla Seyyid Battal Gazi destanının önemli bir role sahip olduğu görülmektedir. Bu düşünceler çerçevesinde Türk kültürel zenginliğinin temel eserleri arasında önemli bir yere sahip olan Seyyid Battal gazi destanı, geçmişimizin temel değerlerini açıklıkla ortaya koymanın gelecek için yol gösterici olacağı görüşünden hareketle farklı bir bakış açısıyla incelenmiştir.