BOLOGNA SÜRECİNİN UNUTULAN YÜZÜ: SOSYAL BOYUT

Özet

Bologna süreci ortak bir Avrupa Yükseköğretim Alanı oluşturmak amacıyla 1999 yılında başlatılan ve 2019 yılı itibarıyla 48 ülkenin katılımıyla sürdürülen bir reform sürecidir. Bologna sürecinin hedeflerinin başında yükseköğretim sistemleri arasında uyumun sağlanması, uluslararası saygınlığın artırılması ve öğrencilerin kendi ülkeleri dışında öğrenim görme ve iş bulabilme olanaklarına kavuşturulması gelmektedir. Bologna sürecinin önemli bir bileşeni de sosyal boyut kavramıdır. Sosyal Boyut kavramı, genel anlamda, yükseköğretime erişen, yükseköğretime katılan ve yükseköğretimi tamamlayan öğrenci gruplarının toplumların çeşitliliğini yansıtması hedefine ulaşma sürecidir. Bologna sürecinin sosyal boyutu herkesin yükseköğretime eşit erişim fırsatına sahip olması ve eğitimini başarılı bir şekilde tamamlamasını hedeflemektedir. Yine, Bologna sürecinde öğrenci katılımı yükseköğretimde yönetişimin en önemli bileşenlerinden biri olarak görülmektedir. Ancak, mevcut durumda gerek Avrupa'da gerekse Türkiye'de Bologna reformları kapsamında sosyal boyutun yeterince ilgi görmediği, bu alandaki uygulamaların yavaş ilerlediği ve yetersiz kaldığı görülmektedir. Ayrıca bu konudaki gelişmelerin izlenebileceği sağlıklı göstergeler ve veriler bulunmamaktadır. Sosyal boyutla ilgili faaliyet alanlarının göz ardı edilmesi, tüm süreci içi boş bir yapısal reform iskeletine döndürmektedir. Avrupa’daki öğrenci birliklerinin yaptığı çalışmalarda öğrencilerin ortak bir yükseköğretim alanı vizyonunu desteklediği, ancak kendilerini böylesi bir Avrupa sisteminin bir parçası olarak hissetmedikleri dile getirilmektedir. Oysaki sosyal boyut bir anlamda Bologna Sürecini tipik bir Amerikanlaşma hareketi olmaktan alıkoyan ve yükseköğretimi kamusal hizmet olarak gören Avrupa geleneğini temsil eden en önemli bileşendir. Yükseköğretim günün koşullarına uygun değişimleri gerçekleştirmekle birlikte, yüzyıllara dayanan geleneklerini ve kamusal yarar amacını göz ardı etmemelidir. Bu nedenle yükseköğretimde sosyal boyuta ilişkin çalışmaların artması ve politika alanına yansıtılması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı Bologna sürecinin sosyal boyutuna ilişkin mevcut durumu incelemek, sorun alanlarını belirlemek ve politika önerileri geliştirmektir