AR-GE FAALİYETLERİNİN BİLİMSEL ÇIKTILAR VE EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE UYGULAMASI (2000-2018)

Özet

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde ekonomik büyümenin istikrarlı olabilmesi için bilimsel çıktılar ile bilgi birikimin artırılması gerekmektedir. Bu kapsamda artan bilgi birikimi, ar-ge alt yapısının iyileştirilmesi imkân tanıyacaktır. Böylelikle ar-ge altyapısındaki gelişmeler doğrultusunda, ekonomide katma değeri yüksek teknolojik ürünlerin üretimi hızlanacaktır. Ayrıca üretim süreç ve faktör verimliliğin de artış sağlanarak ekonomik dinamizm ortaya çıkacaktır. Bilimsel çıktıların kalitesiyle birlikte özellikle ar-ge faaliyetlerinin artması zamanla atıl kalan kaynakları üretime dâhil edilebilecektir. Bu çerçevede özellikle küreselleşmenin hız kazandığı 1980 sonrasında uluslararası ekonomiler ar-ge faaliyetlerine dayalı içsel ekonomik büyüme modellerini uygulamışlardır. Ar-ge’yi temel alan bu modellerde; bilimsel çıktılara yönelik sonuçların tespit edilerek teknolojik ilerlemeye katkı sağlaması beklenmektedir. Ayrıca bu çeşit büyüme modelleri genel denge temelinde incelendiği için, kar peşinde koşan firmaların özellikle ar-ge departmanlarını geliştirmeyi zorunlu kılmaktadır. Ar-ge faaliyetleri, bilimsel bilgi sonucunda ki çıktıları ve istikrarlı bir ekonomik büyümeyi esas almaktadır. Bu durumda faaliyetlerin kalıcı ve uzun dönemli olabilmesi en önemli nedenleri; bilgi birikimine sahip olan ve kullanan nitelikli emeğe sahip olmaktır. Ekonomi sahip olduğu bilgi birikimi ve faaliyetleri kullandığı oranda büyüme gerçekleştirir. Bu bağlamda değişkenlerin analiz edilmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, ar-ge faaliyetlerinin bilimsel çıktılar ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki araştırılmaktadır. Türkiye ekonomisinde 2000-2018 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak değişkenler arasındaki ilişki incelenmiş ve ilişkileri yönünü belirleyebilmek için Granger nedensellik testi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre; ar-ge faaliyetleri ile bilimsel çıktılar ve ekonomik büyüme arasındaki nedenselliğin çift yönlü olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca hata düzeltme modeline göre; ar-ge faaliyetlerindeki %1’lik atış, yaklaşık olarak bilimsel çıktıları %0.19 ve ekonomik büyümeyi %0.17 oranında artırdığı tespit edilmiştir.