DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN DIŞ TİCARET, EKONOMİK BÜYÜME VE İŞSİZLİK ÜZERİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (2000-2018)

Özet

Uluslararası ekonomide doğrudan yabancı yatırımlar ile Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler ar-ge alt yapısının iyileştirilmesi, teknolojik yeniliğin sağlanması ve üretim faktörlerinde verimliliğin artırılması beklenmektedir. Bu yatırımlar özellikle ar-ge altyapısının eksikliğinden ötürü atıl kalan kaynakların üretime dâhil edilerek söz konusu değişkenlerde istikrarın sağlanması amaçlanmaktadır. Bu yatırım çeşidi reel bir üretim kontrolü sağlamaktadır. Bu doğrultuda 1980’li yıllarda uluslararası piyasada liberal ekonomik politikaların hız kazanması, serbest piyasanın gelişmesiyle birlikte üretimin ve ekonomik ticaretin yükselmesi, doğrudan yabancı yatırımlara ilginin artmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, doğrudan yabancı yatırımlar ile dış ticaret, ekonomik büyüme ve işsizlik arasındaki ilişki incelenmektedir. Türkiye ekonomisine ait 2000-2018 çeyrek dönemlik veriler kullanılarak değişkenler arasındaki ilişki analiz edilmiş ve ilişkileri tespit edebilmek için Granger nedensellik testi yapılmıştır. Sonuç olarak, doğrudan yabancı yatırımlar ile dış ticaret ve ekonomik büyüme arasında ki nedenselliğin çift yönlü olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca doğrudan yabancı yatırımlarla işsizlik değişkeni arasında tek yönlü ve zayıf bir nedensellik ilişki bulgusuna rastlanılmıştır. Hata düzeltme modeli sonuçlarına göre; doğrudan yabancı yatırımlarda ki %1’lik atış, yaklaşık olarak dış ticareti %0.18 ve ekonomik büyümeyi %0.16 oranında artırmaktadır. İşsizlik değişkenini ise %0.04 oranında düşürdüğü tespit edilmiştir.