İKONOGRAFİ VE İKONOLOJİ YÖNTEMİNE GÖRE GÜLSÜN KARAMUSTAFA’NIN “ÖRTÜLÜ MEDENİYET” VE KAPICI DAİRESİ” ADLI ESERLERİNİN ANALİZİ

Özet

Araştırmada Erwin Panofsky tarafından geliştirilmiş olan, üç aşamalı “İkonografik ve İkonolojik Sanat Eleştirisi” yönteminin yanı sıra görsel göstergebilimsel yöntemlerden de yararlanılarak Gülsün Karamustafa’nın “Örtülü Medeniyet” ve Kapıcı Dairesi” adlı eserleri analiz edilmiştir. Gülsün Karamustafa 1980’lerden itibaren Türkiye’de yeni bir sanatsal dil haline gelen çağdaş sanat hareketinin gelişmesine yaptığına katkılardan ötürü önemli bir figürdür. Özellikle 80’li yılların politik ve kültürel durumunu geniş, kapsamlı ve yoğun bir biçimde yansıtan çalışmalarıyla bilinmektedir. Sanatçı, yaşamı boyunca deneyimlemek durumunda kaldığı göç olgusunu, bu göç sürecinde yaşadıklarını ve genel olarak göçün neden olduğu sonuçları aidiyet, kimlik ve evrensellik konuları bağlamında eserlerine taşımıştır. Özellikle seksenlerin başında kırsaldan kentlere akan büyük göç hareketine eşlik eden derin ölçekli değişimlerin ve göçle gelen insanların kentsel yaşama entegre olma çabalarıyla oluşan kültürel geçiş deneyimlerinin ortaya çıkardığı “arabesk” kavramının eserlerinde yer bulduğu görülmektedir. Eserlerin analizi süreci doğal anlam (olgusal, ifadesel anlam), uzlaşmalı anlam (ikincil anlam) ve içsel anlam (içerik) alt başlıklarından oluşmaktadır. Sanatçı söz konusu iki eserinde de köyden kente doğru yönelen insan hareketlerinin neden olduğu travmatik yaşantıları ve kırsal yöre insanının kendi kültürünü şehir kültürüyle bütünleştirmeye çalışırken ortaya çıkardığı yeni ve melez kültürü konu edinmiştir. Bu bağlamda sanatçı ve işlediği konu hakkında bir art-alan ve art-zaman araştırması yapılarak resim düz anlamsal açıdan irdelenmiş devamında ise yan anlamsal inceleme yapılarak analiz edilmeye çalışılmıştır.