FİNANSAL ORAN ANALİZLERİNİN ARAS YÖNTEMİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ: BİST TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET, OTEL VE LOKANTA SEKTÖRÜNDE UYGULAMA

Özet

İşletmelerin faaliyet sonuçlarının analiz edilmesinde kullanılan çok çeşitli yöntem ve teknikler bulunmaktadır. Bunlardan biri de yoğun olarak kullanılan finansal oran analizleridir. Finansal oran analizleri işletmenin finansal verilerine dayalı basit matematiksel yöntemler kullanarak hesap veya hesap gruplarının birbirleriyle ilişki düzeylerini oranlar kapsamında tespit edilmesidir. Finansal oran analizleri işletmelerin finansal durum ve performans tabloları kullanılarak gerçekleştirilen analizlerdir. Finansal oran analizleri işletmeleri etraflıca değerlendirmek amacıyla çok değişik oranlar kullanılmakla birlikte anlamlı bir bütünlük sağlaması amacıyla kullanılan oranlar belirli konularda (likidite, mali yapı, karlılık gibi) çerçeve içerisine alınmıştır. Finansal oran analizlerinde kullanılan finansal veri ve oranların fazlalığı işletmelerin detaylı incelenmelerinde önemli yararlar sağlamaktadır. Fakat sağlanan bu yararların yanında özellikle yatırımcıların işletme tercihlerine cevap verebilecek kapsamlı bir öngörü sunamamaktadır. Finansal oran analizlerinde olduğu gibi kriterlerin fazla olduğu durumlarda klasik yöntemlerle birlikte çok kriterli karar verme yöntemlerinin de kullanılması yapılan değerlendirmeleri daha da anlamlı hale getirmektedir. Çalışmada çok kriterli karar verme yöntemlerinden Aras yönteminden faydalanılmıştır. Aras yöntemi ile alternatiflerin (değerleme kapsamındaki işletmeler) kriterlere (finansal oranlar) dayalı fayda-maliyet açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Aras yöntemi, belirlenen optimum fayda-maliyet değerleriyle alternatiflere ait fayda-maliyet değerleri kıyaslanarak en uygun alternatifin tespit edilmesine dayanmaktadır. Kriter değerlerin çok çeşitli olduğu durumlarda karar almanın karmaşık hale gelmesi muhtemeldir. Aras yöntemi kapsama alınan tüm kriterlere dayanarak alternatifleri optimum düzeylerine göre sıralaması karar mekanizmalarına önemli faydalar sağlamaktadır. Çalışma Borsa İstanbul (BİST) Toptan ve Perakende Ticaret, Otel ve Lokanta sektöründeki işletmelere ait finansal oranlar kullanılarak Aras yöntemine göre sektörün en uygun işletmesinin tespit edilmesini amaçlamaktadır. Bu amaçla ilgili sektörde yer alan 24 adet şirkete ait finansal oranlar kullanılarak çok kriterli karar alma yöntemlerinden Aras yöntemi çerçevesinde değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara dayalı olarak karar alacaklara fayda sağlaması amacıyla çeşitli öneriler sunulmuştur.