TÜRKİYE’DE KATILIM BANKACILIĞININ GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

Özet

Gelişmiş ülkeleri diğer ülkelerden ayıran önemli unsurlardan birisi inovasyon yapma kapasiteleridir. Ülkeler yenilikler üzerinden üretim süreçlerinde daha yüksek katma değer yaratabilmekte ve küresel rekabet şartlarında birbirleriyle rekabet edebilmektedirler. Schumpeter’in “yaratıcı yıkım” olarak adlandırdığı yenilikler üzerinden yapılan rekabet kapitalist ekonomilerin temel itici gücünü oluşturmaktadır. Gelişmiş ülkelerin mevcut rekabet güçlerini koruyabilmesi ve gelişmekte olan ülkelerin de gelişmiş ülkelere dönüşebilmesi için inovasyon yaratan ve bunları sürdüren çeşitli mekanizmalara ve sistemlere ihtiyaç duyulmaktadırlar. Bu sistemlerin bir türü de girişimcilik ekosistemleri olarak adlandırılan ve içerisinde inovasyon kabiliyetine sahip, yüksek büyüme potansiyelli firmaların doğup gelişebildiği, birçok alt sistemden oluşan karmaşık bölgesel oluşumlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkeler girişimcilik ekosistemleri yaratıp geliştirmek yoluyla, küresel rekabet güçlerini artırabilmekte ve birçok ekonomik ve sosyal probleme çözüm bulabilmektedirler. Özellikle Türkiye gibi orta gelir tuzağına yakalanmış gelişmekte olan ülkelerin, gelişme süreçlerini tamamlayarak, gelişmiş ülkeler arasında kendilerine yer bulabilmesi için gerekli olan inovasyonlar girişimcilik ekosistemleri içerisinde kolaylıkla yaratılabilmektedir. Bu çalışmada girişimcilik ekosistemlerinin ortaya çıkması ve sürdürülmesinin finansal ayağı, katılım bankacılığı ve bu bankaların sunmuş olduğu risk sermayesi uygulamaları üzerinden araştırılmıştır. Katılım bankalarının fon kullandırma faaliyetleri arasında yer alan “müşareke” ve özelliklede “mudarebe”, ABD’de “venture capital” denilen bir yöntemle oldukça benzerlik göstermektedir. Bu çalışma ile Türkiye’de katılım bankalarının fon kullandırma faaliyetleri arasında bulunan mudarebe ve müşareke gibi usuller ve bu usullerin etkinliğinin ve kullanımının arttırılması ile girişimcilik ekosistemleri üzerindeki etkisinin kavramsal çerçevesi incelenmiş ve Türkiye’de katılım bankalarının inovatif yeni firma finansmanında risk sermayesi uygulamalarını tercih etmediği görülmüştür. Uygun koşullar altında işetilen bir risk sermayesi sisteminin hem katılım bankalarına hem işletmelere hemde bölgesel kalkınmaya olumlu etkileri vurgulanarak probleme dönük çözüm önerilerinde bulunulmuştur.